Jak poprawnie montować blachę trapezową z filcem na dachu

Przy okazji polecam również artykuł na temat jakie są najczęstsze błędy przy montażu rusztowań i jak ich unikać [Poradnik eksperta GP-SYSTEM].

Sprzęt, wkręty i akcesoria do montażu blachy trapezowej z filcem

Zanim cokolwiek wyciągnę na dach, kompletuję zestaw. To nie jest miejsce na prowizorkę, bo jeden błąd potrafi wrócić z każdą ulewą.

• wkrętarka z regulacją momentu i magnetyczną końcówką 8 mm
• nożyce do blachy (prawe/lewe/proste) lub nibler; unikam kątówki z tarczą ścierną
• wkręty samowiercące farmerskie z podkładką EPDM (zwykle 4,8–6,3 mm)
• taśmy butylowe do zakładów poprzecznych i przy obróbkach
• taśma kalenicowa i grzebień okapowy (wentylacyjne)
• sznurek traserski, poziomica, metrówka, ołówek, marker lakierniczy
• środki ochrony: szelki asekuracyjne, lina z amortyzatorem, kask, buty z miękką podeszwą

Jak dobrać wkręty farmerskie i podkładki EPDM (opcjonalnie)

Dobieram długość tak, aby trzon przeszedł przez blachę i łatę, a gwint mocno „usiadł” w drewnie. Dla łaty 40 mm i blachy 0,5 mm sprawdza się 4,8×35 mm, a przy kalenicy/obróbkach często 4,8×60 mm. Wybieram podkładkę z EPDM o średnicy 14–19 mm, bo taka lepiej kompensuje ruchy termiczne i nie „wypływa” po roku.

Zalecany moment dokręcania i kontrola docisku (opcjonalnie)

Dokręcam tak, by EPDM spłaszczył się o ok. 1/3 grubości. Najczęściej wystarcza 4–6 Nm. Zbyt mało – nieszczelność. Zbyt dużo – pęknięcie lakieru i „wyciśnięty” EPDM. Sprawdzam co kilka wkrętów: łeb siedzi równo, nie ma „pajączków” powłoki.

Zasady bezpieczeństwa: praca na wysokości, asekuracja, pogoda

Nie ryzykuję. Punkt kotwiący (klasa A) montuję nad stanowiskiem, a linę prowadzę tak, by nie ocierała o krawędzie. Pracuję przy wietrze do 10–12 m/s i bez oblodzenia. Arkusze przenoszę w dwie osoby, bokiem do wiatru. Dodatkowo ustawiam drabinę koszową i mostki tak, żeby nie deptać fal blachy.

Plan montażu: kierunek układania arkuszy i logistyka na dachu

Zaczynam od strony zawietrznej i od tej krawędzi arkusza, która ma kapinos/capie-linię kapilarną „na wierzchu” – dzięki temu zakład boczny nie podwiewa. Arkusze wciągam kolejno i od razu „łapię” dwoma wkrętami przy okapie. Ponadto rozładowuję pakiety blach na przekładkach, blisko kalenicy, aby ograniczyć noszenie.

Przygotowanie połaci: łacenie, spadek, membrana i wentylacja pod blachę trapezową z filcem

Przygotowanie połaci to 70% sukcesu. Jeżeli podstawa jest krzywa, cała reszta pójdzie w las. Dlatego łaty ustawiam w poziomie i jednej płaszczyźnie.

Rozstaw łat i kontrłat pod blachę trapezową – typowe wartości i błędy

Najczęstsze profile na domach to T18, T20, T35. I tak to ustawiam:

• T18: rozstaw łat 30–40 cm.
• T20–T25: zwykle 40–60 cm.
• T35: 50–70 cm (czasem więcej, ale sprawdzam kartę techniczną).

Błędy, które widuję:

1. Rozstaw „na oko” – potem wkręty mijają łatę.
2. Łaty bez szczelin dylatacyjnych – przy wilgoci wybrzuszają się.
3. Brak kontrłat – filc nie ma gdzie oddychać, a skropliny nie spływają.

Membrana, paroizolacja i odprowadzanie skroplin z filcu

Blacha z filcem „łapie” parę wodną nocą i oddaje ją w dzień. Żeby woda miała gdzie pójść, robię:

• membranę wysokoparoprzepuszczalną (≥1400–2000 g/m²/24 h) na krokwiach,
• kontrłaty 25–40 mm, które tworzą szczelinę wentylacyjną,
• filc kieruję do dołu, a przy okapie zostawiam jego krawędź odsłoniętą nad rynną, aby skropliny miały „kapinos”.

Nie podklejam filcu do obróbek ciągłą taśmą. Zostawiam przerwę, bo woda musi wyjść.

Taśmy uszczelniające i grzebienie okapowe (opcjonalnie)

Taśmę butylową kleję na zakładzie poprzecznym, zwłaszcza przy spadkach 8–10°. Grzebień okapowy montuję tak, by nie zamknąć wlotu powietrza, a jednocześnie zablokować ptaki i osy.

Szczeliny wentylacyjne: wlot przy okapie i wylot przy kalenicy

Szczelina pod blachą to obowiązek, a nie fanaberia. Wlot robię przy okapie, wylot przy kalenicy, a przekrój dobieram do długości krokwi.

Minimalne przekroje wentylacji połaci (opcjonalnie)

Dla domów jednorodzinnych sprawdza się zasada: wlot netto 200–300 cm²/mb okapu, wylot 100–150 cm²/mb kalenicy. Gdy połacie są dłuższe niż 10 m, zwiększam przekroje o 25–30%. Jeżeli poddasze jest użytkowe, pilnuję też paroizolacji od strony wnętrza – szczelnej na połączeniach przy ścianach i kominach.

Montaż krok po kroku: układanie, zakłady i mocowanie blachy trapezowej z filcem

Tu zaczyna się zabawa. I tu najłatwiej „przestrzelić” detale. Dlatego mam własny check-list.

Ustawienie pierwszego arkusza – wyrównanie i kontrola osi

1. Wyznaczam linię równoległą do okapu sznurkiem traserskim.
2. Kładę pierwszy arkusz, zostawiając okap 30–40 mm wysięgu do rynny.
3. Łapię dwoma wkrętami przy okapie i jednym przy kalenicy, ale dopiero po sprawdzeniu odchyłki od osi – maksymalnie 2–3 mm na całej długości.
4. Jeżeli profil ma kapilarkę, pilnuję, by „przykrywała” zakład kolejnego arkusza.

Co ważne, jeżeli uznam, że pierwszy arkusz „ucieka”, demontuję i koryguję od razu. Potem to już lawina problemów.

Zakłady poprzeczne i podłużne: ile i w których profilach

• zakład boczny: standard to 1 fala, przy wietrznych ekspozycjach 1 fala + pasek butylu w strefie brzegowej,
• zakład poprzeczny:
  • spadek ≥12°: 150 mm,
  • spadek 8–12°: 200–250 mm + taśma butylowa w górnej części fali.

Zakład poprzeczny układam tak, żeby woda nie miała „schodka” pod wiatr. Profil o wyższej fali (np. T35) znosi krótsze zakłady, ale i tak trzymam powyższe widełki, bo filc potrafi zatrzymać kroplę dłużej.

Wkręcanie: miejsca, rozstaw i technika przy blasze trapezowej z filcem

• W polu arkusza wkręcam w koronę (grzbiet fali) – wtedy nie tworzę mostka kapilarnego.
• Na zakładzie bocznym daję wkręty co 300–500 mm.
• Na podporze (łacie) – zwykle co drugą koronę, a w strefie naroży i okapu co każdą koronę.
• Liczę 6–9 wkrętów/m² w polu, plus gęściej w strefach brzegowych według mapy obciążeń wiatrem.

Wkręt prowadzę prostopadle do połaci. Jeżeli łeb „staje krzywo”, znaczy, że trafiłem w kant łaty albo za mocno docisnąłem.

Wkręt w koronę czy dolinę profilu? (opcjonalnie)

Dla blach trapezowych na łatach – w koronę. Dla blach na pełnym poszyciu bywa dopuszczalne w dolinie, ale wtedy stosuję podkładki dystansowe i trzymam się zaleceń producenta. Osobiście wolę koronę, bo dolina zawsze pracuje z wodą.

Uszczelnienia: taśmy butylowe i doszczelnianie zakładów (opcjonalnie)

Butyl kładę na czystą, odtłuszczoną powierzchnię, 10–15 mm od krawędzi. Nie „oszczędzam” w strefie okapu, kosza i przy kalenicy. Jeżeli robię montaż zimą, przechowuję taśmy w ciepłym pomieszczeniu i ogrzewam dłonią przed klejeniem.

Obróbki i detale: okap, kalenica, kosz, komin i przejścia przy blasze trapezowej z filcem

Detale zabijają lub ratują dach. Na rysunku wszystko wygląda prosto, ale w praktyce to tu ginie najwięcej godzin.

Obróbka okapu i kalenicy – równowaga między uszczelnieniem a wentylacją

Okap:

• najpierw pas nadrynnowy, potem grzebień okapowy,
• wysięg blachy 30–40 mm w rynnę,
• filc zostawiam z „kapinosem” nad rynną, nie podklejam go na sztywno.

Kalenica:

• pod kalenicę daję taśmę wentylacyjno-uszczelniającą, ale nie zamykam całkowicie wylotu,
• blachę kalenicową skręcam co 200–300 mm, z lekką zakładką 80–120 mm,
• uważam, by nie przebić folii membranowej – czasem warto założyć listwę dystansową.

Kosze i styki połaci: prześwit dla wody, podkład i prowadzenie spływu

W koszu woda przyspiesza, więc:

• kładę podkład z pełnego poszycia albo szeroką łatę,
• stosuję blachę koszową z podniesioną krawędzią,
• odcinam trapez tak, by zostawić 60–100 mm pola kosza wolnego od przebić,
• uszczelniam krawędź taśmą butylową, ale zostawiam szczelinę wentylacyjną.

Przejścia przez dach (komin, antena, świetlik) – kołnierze i taśmy

Kołnierz kominowy dopasowuję do profilu, dogniatam w falach, a krawędzie podklejam butylem. Dodatkowo wywijam membranę nad kołnierz (tzw. fartuch) tak, aby woda z warstwy wstępnej poszła bokiem. Przy antenach i rurach używam elastycznych kołnierzy EPDM z pierścieniem aluminiowym.

Najczęstsze błędy przy montażu blachy trapezowej z filcem i jak ich uniknąć

Nie ma montaży bez potknięć. Jednak większości da się uniknąć, jeśli wiesz, gdzie pułapki.

Przecięcia powłoki, zbyt mocne wkręcanie i nieszczelności

• cięcie kątówką: przypalona powłoka, rdza po sezonie,
• nadmierny docisk wkrętu: pęknięty lakier i „wyciśnięty” EPDM,
• brak odmalowania krawędzi po cięciu: korozja od brzegu.

Co robię:

1. Tylko nożyce/nibler.
2. Krawędzie czyszczę i dotykowo maluję zaprawką producenta.
3. Każdy wkręt oceniam wzrokowo – EPDM nie może „wypłynąć”.

Brak wentylacji połaci a skropliny w filcu – objawy i naprawa

Objawy: zacieki przy okapie, mokry filc rano, zapach stęchlizny na poddaszu. Naprawa:

• dodać wlot przy okapie (kratki/siatki),
• dołożyć taśmę kalenicową i podnieść wylot,
• sprawdzić paroizolację od środka i uszczelnić łączenia.

Pielęgnacja i serwis dachu: mycie, przeglądy, poprawki po sezonie

Raz w roku:

• przeglądam wkręty w strefach brzegowych,
• czyszczę rynny i okap z liści,
• myję powierzchnię miękką szczotką i wodą z neutralnym środkiem.

Moim zdaniem 2–3 godziny jesiennego serwisu oszczędzają tygodnie nerwów i kosztownych napraw.

---

Check-lista montażowa, którą trzymam pod ręką

1. Spadek połaci i długość krokwi sprawdzone, plan wentylacji ułożony.
2. Membrana, kontrłaty 25–40 mm, łaty w jednym poziomie, rozstaw zgodny z profilem.
3. Kierunek montażu od zawietrznej, kapilarka po „dobrej” stronie.
4. Pierwszy arkusz równy do okapu (30–40 mm wysięgu).
5. Zakład boczny 1 fala, poprzeczny 150–250 mm zależnie od spadku.
6. Wkręty w koronę: 6–9 szt./m² + zagęszczenie przy brzegach.
7. Taśmy butylowe na zakładach i przy obróbkach.
8. Kalenica z taśmą wentylacyjną; wlot/wylot drożny.
9. Detale: kosz bez przebić w osi, kominy z fartuchami.
10. Odbiór: kontrola momentu, docisku EPDM i malowanie krawędzi.

Krótki poradnik kosztowy i logistyczny z placu

Na dom 120 m² połaci, profil T18, zwykle schodzi 900–1100 wkrętów, 3–4 rolki taśmy butylowej, 10–12 mb taśmy kalenicowej i 12–14 mb grzebienia okapowego. Planowanie dostaw na dwie tury bywa wygodniejsze: najpierw pakiet blach i wkręty, potem obróbki „na wymiar”. Dzięki temu nie tnę na siłę, tylko zamawiam brakujące kąty po przymiarkach.

Moje dygresje z praktyki

Znam pokusę „dokręć mocniej, będzie szczelniej”. Niestety to droga donikąd. Lepiej ustawić moment i sprawdzać co dziesiąty wkręt. Dodatkowo, zimą kleje butylowe są kapryśne – naprawdę warto je ogrzać w aucie i trzymać w skrzynce termo.

FAQ

Czy mogę kłaść blachę trapezową z filcem na pełnym poszyciu z OSB?
Tak, ale zostaw szczelinę wentylacyjną 25–40 mm między OSB a blachą (kontrłaty), inaczej filc będzie wiecznie mokry.

Ile wynosi minimalny spadek dla blachy trapezowej na domu jednorodzinnym?
Bezpiecznie celuję w ≥8–10°. Przy 5–8° zwiększam zakłady poprzeczne i doszczelniam taśmą.

Czy wkręcać w dolinę profilu, bo „bliżej łaty”?
Dla łacenia typowego – nie. Wkręcam w koronę fali. Dolina to woda i kapilara.

Czym ciąć arkusze, gdy trzeba dociąć przy kominie?
Nożyce ręczne lub nibler. Po cięciu odmuchaj opiłki i użyj zaprawki na krawędzia.

Filc przy okapie kapie do elewacji. Co zrobiłem źle?
Brakuje kapinosa i właściwego prowadzenia krawędzi filcu nad rynnę. Podnieś pas nadrynnowy i wyprowadź filc tak, by woda trafiła do rynny.

Źródła

Instrukcje montażu producentów blach trapezowych (np. Blachotrapez, Pruszyński, Budmat).
Karty techniczne wkrętów samowiercących i podkładek EPDM (np. EJOT, SFS).
Wytyczne projektowania i montażu pokryć metalowych wg PN-EN 508-1 oraz zaleceń branżowych.
Materiały szkoleniowe o wentylacji połaci i warstwach dachu skośnego.
Doświadczenia z nadzorów i odbiorów połaci dachowych na domach jednorodzinnych.

Polecam również artykuł: Budujesz dom na lata? Te pokrycia dachowe warto wziąć pod lupę.